Afrika’nın gergedanları nükleer bilimi sayesinde koruma altına alınacak

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Afrika’da yaşayan gergedanların müsaadesiz avlanmasının önüne geçmek için yenilikçi ve nükleer bilim temelli bir global proje geliştirildi. Güney Afrika’daki Witwatersrand (WITs) Üniversitesi tarafından başlatılan ve 13 Mayıs’ta tanıtımı yapılan “Rhisotope Projesi” kaçak gergedan avını büyük ölçüde azaltmayı öngörüyor.

Proje, Rusya Devlet Atom Gücü Kurumu Rosatom, Avustralya Nükleer Bilimi ve Teknolojisi Kuruluşu (ANSTO), ABD Colorado Eyalet Üniversitesi ve Güney Afrika Nükleer Güç Şirketinin (Necsa) yanı sıra dünya çapındaki bilim insanları ve Güney Afrikalı gergedan sahipleri ile veteriner tabip Dr. William Fowlds’un işbirliğiyle yürütülecek.

Gergedanların boynuzlarına izotoplar yerleştiriliyor

Rosatom’un ana destekçisi ve ortağı olduğu ve üniversitelerle nükleer güç alanında faaliyet gösteren kuruluşlar ortasındaki milletlerarası teknolojik işbirliğinin eşsiz bir örneği olan projenin tanıtımı, projenin değerli işbirliği ortaklarından Bufaalo Kloof Özel Yırtıcı Hayvan Muhafaza Parkında yapıldı. Projenin tanıtım gününde birebir vakitte birinci basamak da başlatılarak, eser ölçüde ve büsbütün zararsız kararlı izotoplar iki gergedanın boynuzlarına dikkatlice yerleştirildi. Önümüzdeki 3 ay boyunca bilim insanları bu gergedanları gözlemleyecek ve izotopların boynuz ve hayvanla nasıl bir etkileşime girdiğini anlamak için hayvandan alınan çeşitli örnekleri tahlil edecek. Bu araştırmanın temel özelliği, bu nadide hayvanların boynuzlarına yerleştirilen radyoaktif izotopların hayvana ziyan vermediğini teyit etmek olacak. Uygun radyoaktif izotop ve bunun ölçüsü, bilgisayarlı ve hayalet (phantom) modelleme metotlarının kullanılmasıyla tespit edilecek.

Projenin ana kahramanları ve öncüleri ise seçilen iki gergedan oldu. Bu gergedanlardan İgor, ismini sivil nükleer teknolojinin gelişmesine kıymetli katkıları olan Sovyet Nükleer Fizikçi İgor Kurçatov’dan alırken, öbür gergedan Denver ise ismini projeye büyük katkı sağlayan Colorado Eyalet Üniversitesinin bulunduğu Colorado eyaletinin başşehrinden alıyor.

“Güney Afrika, 5 büyük hayvanın birden görülebildiği birkaç ülkeden biri”

Güney Afrika’nın Johannesburg kentinde yer alan Witwatersrand Üniversitesi Radyasyon ve Sıhhat Fiziği Ünitesi Yöneticisi Profesör James Larkin, Güney Afrika’nın, Afrika’da yaşayan 5 büyük hayvanın birden görülebildiği birkaç ülkeden yalnızca biri olduğuna dikkati çekti. Larkin, “Bunu korumak için iki sebepten dolayı çok çalışmalıyız. Birincisi, insanların yırtıcı ömür parkında çalışmaya devam edebilmeleri için; oburu de parkın etrafında yaşayan ve çalışan herkes için. Şunu anlamanız gerekiyor; bir gergedanı yalnızca bir defa vurabilirsiniz fakat fotoğrafını ya da görüntüsünü yüzlerce, hatta binlerce sefer çekebilirsiniz. Bu da insanların bu hoş hayvanları görmek için bölgeye gelmeye devam etmeleri, böylelikle çok sayıda beşere iş imkanı sunulması ve iktisadın büyümesi demektir” diye konuştu.

Gergedan boynuzlarına talebin azaltılması hedefleniyor

Çok boyutlu bir proje olan Rhisotope Projesinin dayandığı temel prensipler ortasında, gergedan boynuzlarının pahasının ve münasebetiyle bu boynuzlara yönelik talebin azaltılması, toplumsal kalkınma ve yatırımın artırılması, eğitim, gergedan araştırmaları ve bilgi toplama bulunuyor. Proje, bu unsurlar doğrultusunda milletlerarası pazarda gergedan boynuzuna olan talebi azaltmanın yanı sıra, boynuzun milletlerarası hudut geçişlerinde daha kolay tespit edilebilir hale getirilmesini de amaçlıyor. Uzmanlar, bu projenin, dünyanın dört bir yanındaki limanlara yerleştirilen 10 binin üzerinde radyasyon tespit aygıtı sayesinde boynuz sevkiyatını zorlaştıracağına ve kaçakçıların tespit edilip yakalanması ihtimalini kıymetli ölçüde artıracağına inanıyor.

“Nükleer bilimin, yalnızca gergedanları değil, gezegenimizin tamamını muhafazada temel rol oynayacağına inanıyoruz”

Kullanılan teknik, araştırmaların tamamlanmasının ve projenin işe yaradığının kanıtlanmasının akabinde, Afrika kıtasının yanı sıra öteki ülkelerdeki kamu ve özel gergedan sahiplerinin de kullanımına sunulacak. Bu sistemi kullanarak kaçak hayvan avının önüne geçmek isteyen müdafaa örgütlerine tekniğin fikri mülkiyet haklarının yanı sıra, eğitim ve takviye imkanı da fiyatsız olarak temin edilecek.

Rosatom Orta ve Güney Afrika CEO’su Ryan Collyer, şirket olarak gergedanların kuşağının tükenmesinin önüne geçebilecek bu teşebbüste temel rol oynamaktan duydukları gururu lisana getirerek, “Afrika gergedanını içinde bulunduğu sıkıntı durumdan kurtarmak ismine başlatılan bu global teşebbüsün gösterdiği üzere, bilimin hudutların ve siyasetin ötesine geçebildiğini görmekten ötürü memnunuz. Bilimin, bilhassa de nükleer bilimin, yalnızca gergedanları değil, gezegenimizin tamamını müdafaada temel bir rol oynayacağına inanıyoruz” halinde konuştu.

9 bin 600’ün üzerinde gergedan kaçakçılar tarafından öldürüldü

Güney Afrika, dünyadaki gergedanların yüzde 90’ına konut sahipliği yapıyor. 2010-2019 yılları ortasında 9 bin 600’ün üzerinde gergedan kaçakçılar tarafından öldürüldü. Gergedan boynuzu ticareti, milletlerarası manada yasadışı ve yasak olmasına rağmen, yasadışı boynuz satışını destekleyen ve ortalarında Vietnam, Çin, Kamboçya, Hırvatistan ve Kuzey Kore’nin de bulunduğu birçok ülke var. Günümüzde gergedan boynuzu kaçakçılığı yalnızca başlı başına bir dal haline gelmekle kalmayıp birebir vakitte büyük hata örgütlerinin gelir kaynaklarından biri haline de gelmiştir.