Gizli tehlike mikroplastik: Suda, havada, sofra tuzunda, maskede bile var

BEĞENDİM

ABONE OL

News

SİNOP (İHA) – Bilim dünyasının son yıllarda daha çok tartıştığı mikroplastikler canlı sıhhati ve sürdürülebilir etraf için risk oluşturuyor. ‘Plastik Çağı’nı yaşadığımız bugünlerde hayatımızı kuşatan yeni tehlike mikroplastikler. Bitkiler, kara ve deniz canlıları ile beşerler, çok küçük bu plastik parçacıkları yaygın olarak yiyor, içiyor ve soluyor fakat çoğumuz farkında bile değiliz.

Partiküler olarak 1 milimetre’den küçük plastik parçacıklar mikroplastik olarak tanımlanıyor. Bunu 5 milimetre olarak kabul eden yaklaşımlar da mevcut. Bu modüllerin kimileri üretimde kimileri ise tüketimde oluşuyor. Tek bir plastik gereç parçalanarak milyonlarca mikroplastik parçacıklarına dönüşebiliyor. Plastik kullanımı çok arttıkça su kaynaklarında rastlanan mikroplastik ölçüsü da giderek artıyor.

Şampuanlar, deterjanlar, yüz temizleme eserleri, diş macunları, kıyafetler, çantalar, ayakkabılar, otomobil lastikleri ve hatta kimi besinler. Kullandığımız bütün bu eserler ya mikroplastik içeriyor ya da kullandıkça etrafa mikroplastik saçıyor. Bu kesimler bir biçimde en son adres olan göl, deniz ve okyanuslara kadar ulaşıyor. Sudaki canlılar tarafından yutulan mikroplastikler birincil üreticiden yırtıcılara hakikat besin zinciri boyunca geçerek giderek artan bir yoğunlukta birikime (biyomagnifikasyon) neden olabiliyor. Çoğumuz yaygın olarak yiyor, içiyor ve soluyoruz fakat görmüyoruz.

Gözle görülemeyen bu parçacıklar yapılan çalışmalara nazaran, kıyı kumunda, deniz eserlerinde, sofra tuzunda, karton bardaklarda, biberonda ve son olarak plasentada dahi bulundu. Mikroplastik kaynaklı kirlilik üzerine Türk bilim insanları da çalışmalar yürütüyor. Sinop Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi’nde 2015-2016 yılları ortasında Sinop Sarıkum Lagünü Sahili’ndeki deniz çöpleri ve mikroplastikler araştırıldı. 2019 yılında ise Sinop kent merkezinde bulunan kıyılarda deniz çöpleri araştırıldı.

Karadeniz’de de rastlandı

Deniz Biyolojisi Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Levent Bat öncülüğünde yürütülen proje kapsamında Sarıkum kıyıdan alınan kum örneklerinde ve belirlenen derinliklerden deniz suyu örneklerinde incelemeler gerçekleştirildi. Proje sonucunda bölge kıyısında depolanmış ve denizinde yüzer halde ağır ölçüde mikroplastiğe rastlandı. Karşılaşılan mikro boyuttaki çöplerin ağır ölçüde balıkçılık periyodunda kullanılan köpük kutuların kesimleri, büyük plastik kesimlerin vakte ve çeşitli faktörlere bağlı olarak aşınımı sonucu denizel ortamda mikro boyutlara ulaşmasından ileri geldiği tespit edildi.

Giderek artıyor

Bu alandaki çalışmalarını sürdüren Levent Bat, husus hakkında ulaşılan son bilgileri paylaştı. Kirliliğin giderek arttığını lisana getiren Prof. Dr. Bat, “Plastikle alakalı yıllardır atılmasına karşın çalışmalar son vakitlerde bilhassa son 5-10 yıldır artmaya başladı. Bizde kendi fakültemizde burada hem doktora çalışmalarımızda hem de projelerimizde son 5 yıldır ağır bir biçimde çalışmaktayız. Bilhassa denizlerdeki çöplerdeki ya da deniz suyunun üzerindeki ya da deniz tabanlarındaki mikroplastikleri araştırmaktayız. Maalesef giderek artmaktadır. Sinop ne kadar çok pak ve ne kadar çok uygun olmasına karşın turistik bir bölge denilmesine karşın buralarda mikroplastik yahut çöp kirliliği konusunda sınıfta kaldığımızı söyleyebilirim maalesef” dedi.

Araştırmalar devam ediyor

Mikroplastiklerin canlılara tesiri hakkında konuşmanın şu an için erken olduğunu lisana getiren Bat, “Ama bunların direkt olarak canlılara tesirinin olduğunu söylemekte yanlış olur. Bunun için çok daha çalışmamız ve yol almamız gerekiyor. Mikroplastikleri balıklar yiyebilir. Tüketebilir ya da başka küçük canlılara da geçebilir. Bunlardan ötürü besin zinciri aracılığıyla beşerler da alabiliyor. Lakin şunu söylemek lazım çoklukla mikroplastikler balıkların mideleri ve iç organlarında bulunuyor. Ve onlar da temizlenip yendiğinde ötürü etlerine geçme ihtimalinin daha düşük olduğunu söylemek gerekiyor. Birtakım haberler kelam konusu olabiliyor. Balıkların yüzde 40’ına plastik yiyoruz üzere ancak bunun yüzde yüz doğruluğunu kanıtlamak için çok daha fazla balıkla üzerinde çalışmak gerekir. Ve çok daha ayrıntılı olarak bakmak gerekiyor. Ve vakte yaymak gerekiyor” diye konuştu.

Her alanda rastlanıyor

Suda, havada, sofra tuzunda, maskeden bile mikroplastiklerin geçebileceğine değinen Levent Bat, “Mikroplastiklerle ilgili yapılan çalışmalara göz gezdiğimizde son vakitlerde plasentada dahi mikroplastik bulunduğu söyleniyor. Tekrar Avrupa’daki insan gaitalarına bakılmış, insan dışkılarına bakıldığında dahi plastiklerin olduğu söyleniyor. Bunun dışında tabi atmosferden de gözle görülmeyecek olan tozlar içerisindeki plastikleri yutarak da bedenimize alabiliyoruz. Hatta sofra tuzlarında dahi plastik görüldüğüne dair kimi çalışmalarla karşı karşıyayız. Örneğin şu anda taktığımız maskelerden bile plastikler yayıldığını, üzerimizden bile binlerce mikroplastiğin tabiata gittiğini biliyoruz. Vazgeçilmez bir şey bunu kullanmak zorundayız. Yaşantımıza girmiş arabasından tutun da etrafımızdaki kullanılan eşyaların her birinde plastik var. beykoz escort Yalnızca bu poşetle ya da şişelerle de bitmiyor” biçiminde konuştu.

Plastik kullanımı azaltılmalı

Plastik kullanımın en aza indirgenmesi gerektiğini tabir eden Bat, “Tabii ki önlem almak gerekiyor. Önlemi hem devlet olarak alınıyor. Hem de bilim insanları insanlara bahçeşehir escort bilgi vererek bunları bu formda insanların bilinçlenmesini sağlıyorlar. Yalnızca hassas olmamız gerektiğine inanıyorum. Çöpleri geri dönüşüme bırakmanın faydalı olduğunu düşünüyorum. Tekrar mikro plastiklerin ya da kullandığımız plastiklerin gelişi hoş tek kullanımlık yerine daha sağlıklı olan öteki porselen, cam kaplarda kullanılmasından yanayım. Bez ve file torbaların kullanımı daha uygun olacaktır. Hem kendimizi hem de çocuklarımızı bu formda eğiterek dışarıya asgarî ölçüde çöpün bırakılması daha güzel olacaktır. Hem bu şuuru vermek hem de tedbirlere uymak çok daha güzel eskişehir escort olacağını düşünüyorum. Hasebiyle bunun için çok âlâ bir halde tasarlanması ve planlanması gerekiyor. Vakit içinde elbette ki plastiklerin bünyeye girmesi kelam konusu olabilir önemli olan bunu en aza indirgemek” sözlerini kullandı.