Yargı reformu meyvelerini vermeye başladı

Yargı reformunun ilk paketi kapsamında ceza adaleti sistemine kazandırılan seri muhakeme ve basit yargılama usulleri başarıyla uygulanıyor. Seri muhakeme usulünün uygulandığı yılın ilk 9 ayında cumhuriyet başsavcılıklarındaki 32 bin 178 dosyada şüpheliye seri muhakeme teklifi yapıldı. Bu dosyalardan 30 bin 75’inde talepname düzenlenerek mahkemeye gönderildi.

Yargı Reformu Strateji Belgesi’ndeki yargılamaların hızlandırılması ve sadeleştirilmesi hedefi doğrultusunda hayata geçirilen seri muhakeme ve basit yargılama usulleri, TBMM’de kabul edildikten sonra 24 Ekim 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı ve 1 Ocak 2020’den itibaren de uygulanmaya başlandı. Seri muhakeme usulünün uygulandığı yılın ilk 9 ayında cumhuriyet başsavcılıklarındaki 32 bin 178 dosyada şüpheliye seri muhakeme teklifi yapıldı. Bu dosyalardan 30 bin 75’inde talepname düzenlenerek mahkemeye gönderildi. Basit yargılama usulünün uygulandığı yılın ilk 9 ayında ise 107 bin 94 suçla ilgili basit yargılama usulü tercih edildi ve 37 bin 225 suçla ilgili karar verildi. Yaklaşık 70 bin suçla ilgili işlemler devam ediyor.

Seri muhakeme nasıl uygulanıyor?

Seri muhakeme usulüne tabi suçlarda uyuşmazlıklar, bir gün gibi kısa bir süre içerisinde sonuçlandırılıyor. Soruşturma evresi sonunda kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanıyor. Seri muhakeme usulünde şüphelinin avukatının yanında teklifi kabul etmesi halinde cumhuriyet savcısı mahkemeye talepname gönderiyor. Mahkemede aynı gün içerisinde hüküm verilerek süreç bir günde tamamlanıyor ve çok kısa sürede infaz sürecine geçilmiş oluyor.

Seri muhakemede uyuşmazlıklar 1 günde çözülüyor

Örneğin Ateşli Silahlar, Bıçaklar ve Diğer Aletler Hakkındaki 6136 Sayılı Kanun’a muhalefet suçundan 20 Nisan 2018 tarihinde hakkında iddianame düzenlenen bir şahısla ilgili dosyada 19 Mart 2019’da karar verildi. Bu karar 14 Kasım 2019’da kesinleşti ve şahsa 3 bin 400 lira adli para cezası verildi. Seri muhakeme usulü yürürlüğe girdikten sonra aynı suçtan 18 Haziran 2020 tarihinde bir başka şüpheli hakkında yürütülen soruşturmada şüpheliye müdafii huzurunda seri muhakeme usulünün uygulanması teklif edildi. Teklifin kabulü sonrası talepname düzenlendi ve dosya aynı gün mahkeme tarafından karara bağlanarak sanığa 3 bin 840 lira adli para cezası verildi. Karar 29 Haziran 2020 tarihinde kesinleşti. Yani klasik yargılamada bir ceza uyuşmazlığı dosyasında kararın kesinleşmesi 1 yıl 7 ay sürerken, aynı suçtan seri muhakeme usulü uygulanan bir başka dosyada kararın 2 haftada kesinleştiği görüldü.

Basit yargılama nasıl uygulanıyor?

Basit yargılama usulü, asliye ceza mahkemesinin görev alanına giren ve üst sınırı iki yıla kadar olan suçlarda uygulanıyor. Asliye ceza mahkemeleri, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezası veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verebiliyor. Mahkeme tarafından basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilen dosyada, taraflara iddianame tebliğ edilerek beyan ve savunmalarını 15 gün içinde yazılı olarak bildirmeleri isteniyor. Sürenin bitiminde mahkeme, duruşma açmadan dosya üzerinden karar veriyor.

Yıllar süren davalar basit yargılama usulü ile ortalama 2 ayda karara bağlanıyor

Örneğin basit tehdit suçundan 3 Nisan 2018 tarihinde hakkında iddianame düzenlenen bir şahısla ilgili dosyada 23 Haziran 2020 tarihinde karar verildi, bu karar 11 Eylül 2020 tarihinde kesinleşerek, şahıs hakkında 5 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildi. Basit yargılama usulü yürürlüğe girdikten sonra aynı suçtan 9 Mart 2020 tarihinde hakkında iddianame düzenlenen bir başka şahısla ilgili dosyada basit yargılama usulü uygulanarak, dosya 10 Temmuz 2020 tarihinde karara bağladı ve 360 lira adli para cezası verildi. Karar 8 Eylül 2020 tarihinde kesinleşti. Yani klasik yargılamada bir ceza uyuşmazlığı dosyasında kararın kesinleşmesi 2,5 yıl sürerken, aynı suçtan basit yargılama uygulanan bir başka dosyada kararın 6 ayda kesinleştiği görüldü.